از میان همه سرزمین هایی که زیر چکمه این حضرات ( اروپاییان) تخت قاپو شدند، آفریقا پذیراتر بود و امیدبخش تر. و می دانید چرا؟ چون علاوه بر مواد خامی که داشت ( و فراوان: طلا، الماس، مس، عاج و خیلی مواد خام دیگر) بومیانش بر زمینه هیچ سنت شهرنشینی، یا دینی گسترده، قدم نمی زدند. هر قبیله ای برای خودش خدایی داشت و رئیسی و آدابی و زبانی. و چه پراکنده! و ناچار چه سلطه پذیر!...
اما ما شرقی های خاورمیانه، نه چنان پذیرا بودیم و نه چنین امیدبخش. چرا؟ اگر بخواهم خودمانی تر باشم، یعنی از «خودمانی تر» حرف بزنم، باید بپرسم چرا ما شرقی ها پذیرا نبودیم؟ می بینید که جواب در خود سوال مندرج است. چون در درون کلیت اسلامی خود، ظاهرا شیئی قابل مطالعه نبودیم. به همین علت بود که غرب در برخورد با ما، نه تنها با این کلیت اسلامی درافتاد( در مساله تشویق خون آلود تشیع در اوان صفویه – در اختلاف انداختن میان ما و عثمانی ها – در تشویق از بهائی گری در اواسط دوره قاجار – و دست آخر در مقابله با روحانیت شیعی در بلوای مشروطیت به بعد...) بلکه کوشید تا آن وحدت تجزیه شده از درون را که فقط در ظاهر کلیتی داشت، هرچه زودتر از هم بدرد. و ما را نیز همچون بومیان آفریقا، نخست بدل به ماده خام کند و پس از آن به آزمایشگاهمان ببرد. اینجوری بود که در فهرست همه دائره المعارف هایی که غربی ها نوشتند، مهمترینش «دائره المعارف اسلامی» است. ما خودمان هنوز در خوابیم.
ولی غربی مرا در این دائره المعارف پای آزمایشگاه برده است. آخر هند نیز جایی در حدود آفریقا بود. با آن «تبلبل اَلسُن» و پراکندگی نژادها و مذهب ها. آمریکای جنوبی هم که یکسره از دم شمشیر اسپانیایی ها مسیحی شد و اقیانوسیه هم که خود مجمع الجزایری بود، یعنی بهترین حوزه ایجاد اختلاف ها.
جلال آل احمد / غرب زدگی، ص 30 -33
منتشر شده در خبرگزاری مهر
لقب «بزرگترین سازمان اسلامیِ پرجمعیت ترین کشور مسلمان»، برای اثبات لزوم شناخت دقیق سازمان نهضت العلمای اندونزی کافی است. سازمانی که اعضایش را از 20 میلیون تا 40 میلیون نفر و البته در مواردی کمابیش اغراق آمیز تا 70 میلیون نفر تخمین زده اند. ما اما در این مجال سعی می کنیم گزارشی کوتاه و اجمالی از نهضت العلمای اندونزی ارائه دهیم. باشد که پژوهشگران جریانات اسلامی به شناختی دقیق تر و جزئی تر از این سازمان بزرگ همت گمارند.
خیلی ها نمی دانند که معلم بلوچی که فداکاری اش سبب شد تا خیلی از ما بار دیگر انسانیت را یاد بگیریم، هم طایفه ای همان کسی است که او را به عنوان سمبل جنایت می شناسیم: عبدالمالک ریگی!
این روزها درباره رویگردانی مردم از جریان حزب الله زیاد می شنویم. و طبق معمول این مردم اند که مقصرند نه حزب الله!
همه به این فکر افتاده اند که چرا مردم تغییر کرده اند؟ در حالی که همگی باید عمیقا بیندیشیم که ما چه تغییری کرده ایم! مگر ما همان آدم های اول انقلاب هستیم که از مردم توقع داریم دهه شصتی باقی بمانند؟!
مادامی که این پیشفرض اشتباه از ذهن روحانیون و سایر فعالین فرهنگی گرامی بیرون نرود که «تنها» وظیفه آنان تغییر در «ذهنیات و باورها»ی مردم است، عدم موفقیت جریانات انقلابی در پیشبرد آرمان هایش ادامه خواهد داشت.
به نظر می رسد یکی از حلقه های مفقوده فهم اوضاع پیچ در پیچ و مبهم دینی و سیاسی جهان اسلام، فهم دقیق سازمان آموزش دینی در عربستان است. فهمی به دور از کلیشه های رایجی که راجع به عربستان در ذهن داریم.
آنچه در ذهن ما می گذرد این است که عربستان وهابی است و طبیعتا دانشگاه هایش هم وهابی تولید می کند. فارغ از اینکه اصلا فهم ما از خود وهابیت تا چه اندازه صحیح است، این گزاره به شدت قابل تشکیک است.
در سالهای اخیر جهان اسلام با پدیده ای به نام شبکه های ماهواره ای مذهبی مواجه شده است. شبکه هایی که بعضی با هدف گسترش مبانی اسلام، بعضی دیگر با هدف گسترش مذهب خاص خود و البته دیگرانی که برای رویارویی با دیگر مذاهب اسلامی به وجود آمده اند. دسته سوم از شبکه ها را نمی توان «شیعی» یا «سنی» نامید. چرا که این شبکه ها بیش از آنکه مبلغ تشیع باشند، «سنی ستیز» اند و بیش از آنکه مبلغ تسنن باشند «شیعه ستیز» اند! یعنی اساسا هویت این شبکه ها برای جنگ با مذهبی دیگر شکل گرفته است. لذا بیش از آنکه به مسائل ایجابی مذهب خود بپردازند، به نفی و طرد و حتی توهین و فحاشی به مذهب مقابل روی می آورند.
همانطور که «دولتی» کردن شهدا، ظلم است به این بزرگان، «مردمی» کردن آنان نیز ظلمی است در حق آنان. شهدا را باید آنگونه که «بودند» روایت کرد.
کشتی ایران شاهد را بار زدیم به سمت یمن با 2500 تن مواد غذایی و دارویی. هرچند پیوست رسانه ای مناسبی برایش درنظر نگرفته بودیم، اما به هرحال کاری بود درخور تقدیر. اول هم قاطعانه گفتیم که مستقیما در سواحل یمن پهلو می گیریم و اجازه هیچ گونه بازرسی به نیروهای ائتلاف نمی دهیم. گفته شد اگر بخواهند کشتی را بازرسی کنند معلوم نیست چه آتشی برپا شود!(http://yon.ir/kJ0V) ناوشکن نیروی دریایی را هم اسکورتش کردیم که یعنی ما خیلی قاطعیم!
یمن ساختار قبیلگی دارد. ساختار قبیلگی یعنی امکان درگیری داخلی در هر لحظه. آن هم وقتی که تاریخی از جنگ های قبیلگی را پیش رو دارد. آن هم در جامعه ای که بیش از جمعیت اش اسلحه در دستان مردمش وجود دارد. اختلاف مذهبی زیدی و شافعی هم که وسط بیاید دیگر واویلا! میانه اوضاع و احوال امروز غرب آسیا که با تحریک بی امان رسانه ها روز به روز بر آتش اختلاف شیعه و سنی افزوده می شود، هم که هستیم!
کتاب «تطورات گفتمان های هویتی ایران» یکی از معروفترین کتابها در زمینه هویت ایرانیان است. این کتاب که به قلم دکتر حسین کچویان به رشته تحریر درآمده است، با بررسی دیدگاههای جریانات مختلف فکری و اجتماعی پس از مشروطه تا کنون، تصویر کاملی از عقاید جریانات مختلف حاضر در جامعه ایران ارائه داده است. این بررسی با رویکرد تاریخی انجام گرفته است. خواندن این کتاب - یا حداقل خلاصه آن - برای کسانی که در پی آشنایی کلی با اتمسفر فکری و اجتماعی ایران در سده اخیر هستند، می تواند بسیار مفید باشد.
