از میان همه سرزمین هایی که زیر چکمه این حضرات ( اروپاییان) تخت قاپو شدند، آفریقا پذیراتر بود و امیدبخش تر. و می دانید چرا؟ چون علاوه بر مواد خامی که داشت ( و فراوان: طلا، الماس، مس، عاج و خیلی مواد خام دیگر) بومیانش بر زمینه هیچ سنت شهرنشینی، یا دینی گسترده، قدم نمی زدند. هر قبیله ای برای خودش خدایی داشت و رئیسی و آدابی و زبانی. و چه پراکنده! و ناچار چه سلطه پذیر!...
فکر نکنم کسی در این شک داشته باشد که موثرترین عناصر فرهنگی ما در این چهل ساله «شهدا» بوده اند.
اما شهدا دقیقا از چه تیپ هایی بوده اند؟
شهدای جنگ تحمیلی غالبا از اقشار مستضعف روستایی و شهری بودند و اکثرا تحصیلات چندانی – چه از جنس حوزوی و چه از جنس دانشگاهی – نداشتند.
شهدای مدافع حرم هم همینطور. غالبا بچه های ورامین و پاکدشت و پایین شهر تهران و... بودند و بدون تحصیلات آنچنانی. آن تیپی که ما «فعال فرهنگی» میخوانیم شان هم، به ندرت در جمع شان یافت میشود.
حالا دقت کردید که این تیپ – که شهدا غالبا از آن هستند – دقیقا همان تیپی است که ما اصلا آدم حساب شان نمیکنیم و در مراکز فرهنگی مان راهشان نمیدهیم؟!
